Cultuurchristendom als ZINchristendom

Toen ik de bijbelse evangelies las om mijn culturele wortels beter te begrijpen, bleek dat de levensfilosofie die erin is vervat mij veel nader staat dan ik aanvankelijk gedacht had.

Voor mij was het ook belangrijk om te ervaren dat deze filosofie niet in strijd is met de spirituele tradities van andere culturen, die ik tijdens mijn zoektocht naar de zin van mijn eigen leven had leren kennen en waarin ik inzichten had gevonden die goed samengingen met mijn eigen gedachten en gevoelens. Dit kan er dus gebeuren wanneer je de essentie van het Evangelie vanuit  een persoonlijke invalshoek benadert en naar raakvlakken zoekt met je eigen innerlijke bagage, in plaats van naar de grondvesten van het christelijke geloof.

Een seculiere benadering van de christelijke zingeving lijkt me goed op z’n plaats in onze tijd, gezien het groeiende aantal niet-gelovigen in de landen die zich historisch of formeel gezien als christelijk bestempelden.

En die mogelijkheid is er.

De Bijbelse evangeliën bevatten de religieuze overlevering over het leven van Jezus Christus en zijn redes. De gebeurtenissen waarover de overlevering vertelt (en dat zijn vaak bovennatuurlijke gebeurtenissen) vragen ons om geloof. Juist datgene wat niet-gelovigen niet hebben. Anders is het met de redes van Jezus. Een deel van zijn uitspraken zijn religieus van karakter, maar een ander deel gaat over de waarden van het menselijk leven en de keuzes waarvoor mensen staan.

Als je niet gelooft in de bovennatuurlijke fenomenen die in de overlevering van het Evangelie worden beschreven en ook niet in Jezus Christus als Verlosser van de mensheid, dan is het toch mogelijk om de levensfilosofie, die hij predikte, als zodanig te waarderen en er zelfs iets voor eigen gebruik uit over te nemen.

Ik beschouw zo’n aanpak als een seculiere benadering van de essentie van de christelijke zingeving vanuit een persoonlijke invalshoek. Aangezien wij allemaal anders zijn moeten er hier ook verschillende wegen naartoe bestaan en moeten er verschillende mogelijkheden zijn om ons tot deze belangrijke spirituele bron in onze cultuur te richten, met het doel er persoonlijk iets uit te halen.

De essentie van de levensfilosofie die Jezus verkondigde, komen we in zijn uitspraken in drie variëteiten tegen als:

• datgene wat hij zelf het belangrijkste noemt in zijn leer;
• dat wat hij aan eigen inzichten afzet tegen de inzichten van anderen;
• de thema’s die hij het vaakst bespreekt.

Samen genomen bieden deze uitspraken een zingevingsparadigma dat in alle tijden actueel en inspirerend kan zijn.

Ik ben van mening dat er op het gebied van de geestelijke bewustwording geen ‘specialisten’ bestaan en dat ontdekkingen, die het resultaat zijn van een individuele zoektocht, niet alleen een individuele betekenis hebben.

Deze ontdekkingen kunnen bijvoorbeeld anderen duidelijker laten inzien wat hun eigen behoeften zijn. Datgene wat de verteller heeft ervaren kan anderen ook tot iets dergelijks inspireren. Of het kan hen juist in een heel andere richting brengen die meer past bij hun eigen geestelijke zoektocht.

In het artikel “De onvermijdelijke ommekeer” spreekt Leo Tolstoj zich uit over de noodzaak van de overeenstemming van religieuze tradities met de eigen tijd. Ik denk dat dit heel wijze woorden zijn:

“Het is tijd om op te houden te geloven in de leugen dat religie onbeweeglijk is. Geloven in de onbeweeglijkheid van religie is hetzelfde als geloven dat het schip waarop wij varen onbeweeglijk is. Onbeweeglijk is datgene wat op religie lijkt maar het niet is: de cultus. Echte religie – het besef van de betekenis van ons leven en de hieruit voortvloeiende leidraad – kan niet onbeweeglijk zijn, maar beweegt zich onophoudelijk en met zijn beweging verandert het leven van de mensheid.”

Uit  Mijn evangelie