De beoefening van Agape als dagelijkse spirituele praktijk

De christelijke traditie bevat geen doeleinden als zelfkennis en verlichting. Ze beschikt niet over methoden van zelfbeschouwing en -ontwikkeling die te vergelijken zijn met bijvoorbeeld de boeddhistische vormen van meditatie die tegenwoordig populair zijn. Maar het christendom heeft iets anders: de beoefening van agape, de liefde voor de naaste als voor zichzelf.

Hoe vreemd het ook niet klinkt, maar deze praktijk is ook een manier om het eigen “hogere ik” te leren kennen en in spiritueel opzicht te laten groeien, aangezien hij de vaardigheden van een hogere orde, die in de mens besloten liggen, ontwikkelt. Van die vermogens komt het liefde-agape geven op de eerste plaats.

Maar wat als je geen behoefte hebt aan allerlei ingewikkelde uitleg en bijkomende constructen en je niet wilt worstelen met een handleiding? Wat als je, zodra je weet wat het hoofddoel is, gewoon op je eigen tempo naar dat doel wilt toe werken?

In dat geval hoef je alleen maar te besluiten wat je precieze vertrekpunt is. Voor iedereen die niet van theorieën houdt en liever alles zelf in de praktijk ontdekt kan ik ter kennismaking mijn eigen uitwerking aanbieden. Ik noem dit concept De school van Agape in het dagelijks leven.

Een school heeft altijd een bepaald lesprogramma. Ook in dit geval kunnen we het niet zonder een programma stellen, maar de omvang ervan is minimaal. De school van Agape in het dagelijks leven bestaat uit drie klassen, ingedeeld naar moeilijkheidsgraad van de taken die rechtstreeks uit het Evangelie komen, want het zijn uitspraken van Jezus zelf. Je kunt op ieder moment met het leerproces beginnen en de duur ervan wordt niet gemeten in schooljaren, want in een school als deze kun je je leven lang studeren.

D E S C H O O L V A N A G A P E I N H E T D A G E L I J K S L E V E N

1. De beginnersklas van Agape:

Verander je houding ten opzichte van anderen

Veroordeel niemand meer

Oordeel niet, opdat er niet over jullie geoordeeld wordt. Want op grond van het oordeel dat je velt, zal er over je geoordeeld worden, en met de maat waarmee je meet, zal jou de maat genomen worden.

(Als je ziet hoeveel tijd en energie conflicten met onze naasten ons kosten en hoeveel van die botsingen beginnen met een – vaak verkeerd ingeschat – oordeel over hun handelen, of over bepaalde karaktereigenschappen, dan kunnen we ons voorstellen wat de scope is van de veranderingen die ontstaan bij het volgen van slechts dit ene gebod. Bovendien: dit is precies het punt waar training van het zelfbewustzijn met behulp van mindfulness nuttig bij is.)

Begin bij jezelf

Verwijder eerst de balk uit je eigen oog, pas dan zul je scherp genoeg zien om de splinter uit het oog van je broeder of zuster te verwijderen.

Gulden Regel

Behandel anderen zoals je zou willen dat ze jullie behandelen.

2. De middelste klas van Agape:

Voorkom conflicten en vijandschap in je omgeving

Leef in vrede met je tegenstanders

Leg een geschil snel bij, terwijl je nog met je tegenstander onderweg bent.

Neem in vrede afscheid van hen die je miskennen

Groet de bewoners van het huis dat je binnengaat. Laat jullie vrede over dat huis komen als het dat waard is, maar als het dat niet waard is, laat dan die vrede naar je terugkeren. En als ze je niet willen ontvangen noch naar je woorden willen luisteren, verlaat dan dat huis of die stad en schud het stof van je voeten.

Wees oprecht en duidelijk

Laat jullie ja ja zijn, en jullie nee nee.

Vergeef je naasten steeds meer

Toen kwam Petrus tot hem en zei: Heer, hoe dikwijls kan mijn broeder tegen mij zondigen dat ik hem vergiffenis schenken moet? Tot zeven keer toe? Jezus zei: Ik zeg u niet tot zeven keer, maar tot zeventigmaal zeven keer.

Geef steeds meer

Geef, dan zal je gegeven worden; een goede, stevig aangedrukte, goed geschudde en overvolle maat zal je worden toebedeeld. Want de maat die je voor anderen gebruikt, zal ook voor jullie worden gebruikt.

Help belangeloos

Genees zieken, wek doden op, maak mensen die aan huidvraat lijden rein en drijf demonen uit. Om niet hebben jullie ontvangen, om niet moeten jullie geven!

(Dit kan ook in overdrachtelijke zin gezien worden)

3. De hoogste klas van Agape:

Agape onder alle omstandigheden

Geef meer dan er van je verwacht wordt

Als iemand een proces tegen je wil voeren en je onderkleed van je wil afnemen, sta hem dan ook je bovenkleed af.

En als iemand je dwingt één mijl met hem mee te gaan, loop er dan twee met hem op.

Zweer agressie af

Steek je zwaard terug op zijn plaats. Want wie naar het zwaard grijpt, zal door het zwaard omkomen.

Zet agape in tegenover haat en agressie

U hebt gehoord dat er gezegd is: oog voor oog en tand voor tand. Ik zeg u echter: wie u op de rechterwang slaat, keer hem ook de andere toe.

(Bij een conflict tussen twee volwassen mannen lijkt zo’n daad op lafheid of absurde zelfvernedering. Het wordt anders als degene die slaat een kleuter is en degene die geslagen wordt een volwassene. De volwassene zou het kleine kind in zo’n situatie niet terug slaan. Volgens mij, roept Jezus hier de ‘geestelijk oudere’ op om een vergelijkbare manier om te gaan met de ‘geestelijk jongere’.)

Heb uw vijanden lief

U hebt gehoord dat er gezegd is: U moet uw naaste liefhebben en uw vijand moet u haten. Maar Ik zeg u: Heb uw vijanden lief; zegen hen die u vervloeken; doe goed aan hen die u haten; en bid voor hen die u beledigen en u vervolgen.

T O T S L O T

Momenteel zijn oosterse spirituele tradities, die geen specifiek religieus geloof vereisen, populair en dan met name die leerstellingen die een bepaalde spirituele praxis kennen. Deze stelt de volgers in staat henzelf te leren kennen en inzicht – oftewel begrip van de diepliggende essentie van het leven – te verwerven. Zulke doelen zijn makkelijker te verbinden met de mentaliteit van de 21e-eeuwse mens dan het afsmeken van zijn zonden in de hoop verlost te worden van helse pijniging in het hiernamaals. Hier komt de groeiende belangstelling voor meditatietechnieken of visualisaties om het “hogere zelf” te leren kennen vandaan.

Het belangrijkste obstakel, zowel op het pad naar verlichting als voor het leren kennen van het Koninkrijk Gods in zichzelf, is ons eigen egocentrisme in ons denken, reacties, gewoontes en gedragingen, en de belangrijkste opdracht is dit te overwinnen. Mensen die mediteren leren impulsen uit hun “lagere ik” of ego onder controle te houden. Als agape een bewuste gedragshouding wordt, dan kan ze in het dagelijks leven een soort spirituele praktijk met eenzelfde doel worden, zonder dat hiervoor afzondering benodigd is.

De naaste is iemand die zich op dit moment in je nabije omgeving bevindt en liefde als agape is een gevoel van innerlijke verbondenheid met die persoon. Het zijn de onderlinge overeenkomsten die mensen dichter bij elkaar brengen en zelfs de meest verschillende mensen kennen dezelfde behoeften, zoals de behoefte aan ruimte en respect. Het besef hiervan helpt bij het aanscherpen van de benodigde aandacht, die net zo te trainen is als de focus op de ademhaling, de lichamelijke sensaties of een mantra die men gebruikt bij het eigen maken van een bepaalde meditatietechniek.

Jezus gaf diverse antwoorden op de vraag wat je moet doen zodat agape en niet het eigen ego je handelen stuurt, maar deze antwoorden staan verspreid over de tekst. Wat verspreid is, kan verzameld worden, wat ik dan ook deed.

—————————————————————————————–

(Uit mijn boek Mijn Evangelie met enkele aanvullingen en aanpassingen.)